Różne ksenony

Pojęcie lampa ksenonowa jest pojemne. Kryją się pod nim bowiem różne rozwiązania techniczne i rodzaje emisji światła.

Elementem emitującym światło w lampie ksenonowej jest  jarznik wyładowczy. Z zewnątrz przypomina on co prawda żarówkę, jednak jego konstrukcja jest całkiem inna. We wnętrzu bańki znajduje się szlachetny gaz – ksenon – a w jego atmosferze, pod wpływem wysokiego napięcia wytworzonego pomiędzy elektrodami, powstaje bardzo jasne światło łuku elektrycznego. Do jego uzyskania potrzebne jest napięcie rzędu 25 000 woltów.

D1S, D2S, D2R?

Aby dobrać do danego samochodu odpowiedni jarznik (nazwany też palnikiem lub po prostu lampą), potrzebna jest pewna wiedza na temat dostępnych typów. Każdy z nich ma swoje oznaczenie, różni się od innych budową i przeznaczeniem.

Litera „D” w oznaczeniu informuje, że mamy do czynienia z lampą ksenonową. Kolejny symbol, czyli cyfra, wskazuje, czy z lampą zintegrowany jest zapłonnik odpowiedzialny za generowanie wysokiego napięcia. Cyfry nieparzyste odnoszą się do lamp wyposażonych w zapłonnik (mogą to być symbole D1, D3, D5), cyfry parzyste informują, że lampa takiego zapłonnika nie ma (są to np. D2, D4 – bez tzw. stopki w metalowej obudowie). Wreszcie ostatni symbol wskazuje na typ reflektora. Litera „S” odnosi się do reflektorów soczewkowych, zwanych też projekcyjnymi, „R” oznacza natomiast reflektor odbłyśnikowy, inaczej paraboliczny lub reflektor swobodnych pól – najczęściej typu FF.

Soczewka i odbłyśnik

Reflektory odbłyśnikowe mogą być wyposażone w stałą przesłonę. Dzięki niej unika się zjawiska olśnienia, czyli „oślepiania” kierowców jadących z przeciwka, a także zbyt rozległego świecenia, wychodzącego poza pas drogowy. Kształt odbłyśnika projektuje się komputerowo, z dużą dokładnością, by ze względu na intensywne światło lampy ksenonowej jak najlepiej wyznaczyć granicę światła i cienia.

Reflektory soczewkowe dają możliwość jeszcze dokładniejszego wyznaczenia granicy światła i cienia. W tym przypadku odbłyśnik znajduje się wewnątrz projektora. Odbite od odbłyśnika światło jest skupiane przez soczewkę i precyzyjnie oświetla przestrzeń przed samochodem.

Przepisy stanowią, że reflektory ksenonowe muszą być wyposażone w system samopoziomujący. Informacje o aktualnym odchyleniu od poziomu, np. samochodu obciążonego bagażem, przesyłane są z czujników zamontowanych np. na amortyzatorach.

Warto zauważyć, że od niedawna w niektórych modelach samochodów w miejsce dotychczas standardowych lamp 35 W montuje się lampy wyładowcze o mocy 25 W (m.in. D5S i D8S) o słabszym strumieniu świetlnym. Świecą one niewiele mocniej od żarówek halogenowych, więc przepisy nie nakazują , by lampom tym towarzyszyły systemy oczyszczania i poziomowania.

Ksenony i biksenony

Czas osiągnięcia pełnej jasności przez lampę ksenonową wynosi zazwyczaj kilka sekund, a ponadto lampy te są niezmiernie wrażliwe na ich częste włączanie i wyłączanie. Dlatego też stosuje się je jedynie w światłach mijania. Osobne światła drogowe, zarówno w soczewkowych jak i odbłyśnikowych reflektorach ksenonowych, wyposażone są w żarówki halogenowe.

Aby zastosować ksenony w światłach drogowych, producenci opracowali reflektory bi-ksenonowe, w których jarznik wyładowczy odpowiedzialny jest zarówno za światła mijania jak i światła drogowe, natomiast za zmianę świateł odpowiada specjalna przesłona. Również lampy tych reflektorów mają inną budowę, niż te przeznaczone dla standardowych ksenonów. Składają się z dwóch baniek, z których jedna jest przesłaniana bezpośrednio w jarzniku lub, w przypadku innej konstrukcji, przesłoną w projektorze soczewkowym. Przesłony są uruchamiane mechanicznie lub elektromagnetycznie. Gdy kierowca poruszy dźwignię zmiany świateł w samochodzie, przesłona unosi się i droga jest wtedy w pełni oświetlana.

Dwie zasady

Niezależnie od tego jaki rodzaj ksenonów zastosowany jest w samochodzie, warto pamiętać o dwóch zasadach. Po pierwsze, lampy ksenonowe zawsze należy wymieniać parami – dla zachowania optymalnych parametrów oświetlenia drogi przed samochodem. Po drugie, warto stosować wyłącznie produkty oryginalne. Lampy podrabiane lub niewiadomego pochodzenia mogą nie tylko uszkodzić instalację elektryczną samochodu, ale przede wszystkim ich żywotność niewiele przewyższa zwykłe żarówki halogenowe, co czyni ich zakup nieopłacalnym.