Elastomery a płyny eksploatacyjne
Jedną z cech, jaką muszą charakteryzować się wszystkie stosowane w motoryzacji płyny eksploatacyjne (oleje, płyny hamulcowe, płyny do chłodnic itd.) jest tzw. zgodność materiałowa. Mówiąc inaczej, każdy płyn musi zostać przetestowany pod kątem jego reakcji z materiałami, z którymi się styka, szczególnie zaś z szeroko stosowanymi w pojazdach elastomerami.
Wedle definicji elastomery to polimerowe tworzywa naturalne lub sztuczne, które cechuje zdolność do odwracalnej deformacji pod wpływem działania sił mechanicznych, z zachowaniem ciągłości ich struktury, czyli ujmują rzecz prościej -elastyczność. Z tego względu znalazły one szerokie zastosowanie w motoryzacji, bo elastomerowymi częściami są m.in. rozmaite uszczelnienia w silniku i skrzyni biegów, przewody z gumy, którymi płynie płyn chłodzący, hamulcowy, olej lub paliwo, ale także opony.
Problem w tym, że wiele elastomerowych elementów jest mało odpornych na działanie niektórych substancji chemicznych. Dlatego też każdy produkt, który ma mieć dłuższy kontakt z uszczelnieniami czy gumowymi przewodami musi przejść badania, czy nie będzie na nie wpływał destrukcyjnie powodując ich pęcznienie lub twardnienie. W jaki sposób się to testuje?
– Testowanie odbywa się w laboratorium, gdzie głównie sprawdza się kompatybilność cieczy z elastomerami. Przykładowo, wrzuca się próbkę elastomeru do oleju i sprawdza, jak po danym czasie zmienia się masa próbki, jej twardość, ciągliwość i elastyczność. W skrzyniach biegów sprawdza się też właściwości tarciowe oleju z synchronizatorami, sprzęgłami i hamulcami – to jednak odbywa się już na hamowniach. Każdy test na hamowni, czy to silnikowej czy przekładniowej, kończy się rozłożeniem badanego mechanizmu i sprawdzeniem wszystkich jego części. Można wtedy stwierdzić, jaki jest wpływ cieczy o danych parametrach na trwałość elastomerów lub trwałość poszczególnych elementów jakiegoś urządzenia, np. skrzyni biegów – wyjaśnia Mateusz Myck, inżynier działu technicznego w Total Polska.
Okazuje się zatem, że aprobata dla danego oleju czy płynu hamulcowego to nie jest jedynie kwestia ich lepkości czy parametrów jakościowych (chociaż są to oczywiście cechy kluczowe). Bardzo ważna jest także zgodność materiałowa z elementami, które tworzą dany układ.
– Przed uzupełnieniem jakiegokolwiek płynu roboczego zawsze powinniśmy zapoznać się z instrukcją obsługi pojazdu lub wskazówkami producentów danych cieczy, np. dostępnymi online. W przypadku marki TOTAL znajdują się one na stronie www.total.com.pl, gdzie wypisana jest charakterystyka każdego płynu oraz jego możliwe zastosowania. Tylko użycie środków smarnych i płynów rekomendowanych przez producenta pojazdu daje pewność poprawnego funkcjonowania danego układu w samochodzie – podsumowuje Mateusz Myck
