Zerwanie łańcucha rozrządu – przyczyny, konsekwencje, zapobieganie

Jednym z rodzajów napędu rozrządu jest łańcuch, który napędzany przez koło zębate wału korbowego, wprawia w ruch wałki rozrządu. Zerwanie łańcucha, w zależności od rodzaju silnika oraz np. prędkości obrotowej, przy której doszło do awarii, może mieć bardzo poważne konsekwencje dla jednostki napędowej, na czele z jej nieodwracalnym zniszczeniem.

W napędzie łańcuchowym elementami odpowiadającymi za prawidłową jego pracę są, oprócz samego łańcucha, prowadnice oraz napinacze hydrauliczne. Mają one zadanie poprawić kulturę pracy silnika oraz – do pewnego stopnia – eliminować skutki zużycia się łańcucha. Ponieważ układ rozrządu składa się ze współpracujących ze sobą elementów, więc awaria jednego może być bardzo brzemienna w skutkach. Prowadzi bowiem zwykle do usterki kolejnych części, co skończyć się może zniszczeniem całego układu.

W przeciwieństwie do paska rozrządu, który jeśli nie zostanie wymieniony w terminie przewidzianym przez producenta pojazdu, może „strzelić” bez ostrzeżenia, zerwanie łańcucha poprzedzone jest charakterystycznymi objawami, które łatwo stwierdzić i w porę interweniować, zanim dojdzie do poważnej awarii.

 Terkotanie i stukanie

– Zerwanie łańcucha rozrządu może doprowadzić do zniszczenia zaworów, tłoków, wykrzywienia prowadnic, korbowodów, wałków rozrządu a nawet uszkodzenia głowicy silnika. Wszystko zależy od tego, czy silnik jest kolizyjny czy bezkolizyjny – bezkolizyjność oznacza sytuację, w której brak synchronizacji w pracy rozrządu nie doprowadzi do zderzenia tłoka z zaworem. Rozmiar szkód zależy zatem od konstrukcji jednostki, ale także od prędkości obrotowej silnika w momencie zerwania napędu rozrządu. Z reguły im jest ona większa, tym poważniejsze są zniszczenia – mówi Tomasz Ochman, z firmy SKF.

Zerwanie łańcucha – o ile nie wynika z wady fabrycznej tego elementu – spowodowane jest z zasady jego nadmiernym zużyciem. Zły stan łańcucha manifestuje się przede wszystkim nadmiernym hałasem podczas pracy nierozgrzanego silnika. Dźwięk ten przypomina terkotanie lub stukanie, a jego przyczyną jest zazwyczaj nieprawidłowo działający napinacz lub właśnie nadmierne rozciągnięcie łańcucha, którego napinacz nie jest już w stanie skompensować. Wówczas to dochodzi do obijania się łańcucha o osłaniającą go obudowę lub jego prowadnicę. Częstotliwość terkotania będzie wzrastać wraz ze wzrostem prędkości obrotowej silnika. Warto to sprawdzić poprzez kilkukrotne dodanie gazu. Po rozgrzaniu jednostki do temperatury roboczej, dźwięk może ulec nieznacznemu wyciszeniu.

Należy też pamiętać, że wyciągnięcie się łańcucha może spowodować także delikatnie przesunięcie faz rozrządu, co objawia się nierówną pracą silnika, słabą reakcją na dodawanie gazu oraz wyższym niż normalne zużyciem paliwa. Do zerwania wyeksploatowanego łańcucha dochodzi zazwyczaj w momencie jego naprężenia, np. gdy pojazd podjeżdża pod wzniesienie i kierowca zwiększa nagle prędkość obrotową. Do awarii tej może również dojść podczas jazdy z bardziej niż zwykle obciążonym silnikiem, na przykład kiedy jedziemy z przyczepą lub podczas holowania innego pojazdu.

Jak zapobiegać

Podczas montażu elementów napędu rozrządu mechanicy powinni pamiętać o stosowaniu blokady przeznaczonej do danego silnika. Niezastosowanie tego przyrządu może doprowadzić do przestawienia faz rozrządu oraz wygenerowania w pamięci ECU błędów związanych z nieprawidłowym położeniem wałków rozrządu i wału korbowego. Silnik w takiej sytuacji nie będzie pracował poprawnie, a łańcuch zużyje się znacznie szybciej.

– Większość łańcuchów rozrządu jest nieustannie smarowana, gdyż porusza się w oleju silnikowym, który zasila także napinacze hydrauliczne. Z tego względu wysoka jakość i czystość oleju jest absolutnie konieczna, by utrzymać rozrząd w dobrym stanie. Kolejna fundamentalna sprawa to stosowanie sprawdzonych części. Przykładem tego są produkty SKF – w skład naszych zestawów wchodzą wszystkie części, które powinny zostać wymienione: łańcuch, napinacze, prowadnice, koła pasowe, ślizgi oraz wszelkie uszczelki i nakrętki, co pozwala na kompleksową wymianę z zastosowaniem elementów jednej marki, bez konieczności zamawiania dodatkowych części – dodaje Tomasz Ochman.