Hydrauliczne sterowanie sprzęgłem

By hydrauliczny układ sterowania sprzęgłem działał dobrze i bezawaryjnie, przed przystąpieniem do jego obsługi lub naprawy dobrze jest dowiedzieć się jak operacje te zaleca przeprowadzać producent pojazdu lub producent kluczowych elementów układu. Nieprzestrzeganie tych wskazówek grozić może bowiem koniecznością powtórzenia naprawy.

Hydrauliczne układy sterowania sprzęgła zapewniają duży komfort użytkownikowi pojazdu. Tłumią drgania na pedale sprzęgła, zmniejszają hałas w przedziale pasażerskim, sprawiają, że kierowca nie musi używać dużej siły do załączenia i rozłączenia sprzęgła Do tego prawidłowo serwisowane są bezawaryjne.

Jeśli chodzi o ich obsługę warsztatową, to nie wymagają specjalnego oprzyrządowania, są też proste w montażu, o ile tylko mechanik zwraca uwagę na zalecenia producenta część. Oczywiście zachować musi również czystość przy samym obwodzie hydraulicznym oraz stosować wyłącznie płyn zalecany przez producenta pojazdu (nie należy mieszać płynów hamulcowych z olejami hydraulicznymi, gdyż mieszanina ta powoduje uszkodzenia elementów gumowych w siłownikach).

Nieodzowne jest ponadto przestrzeganie procedury napełniania i odpowietrzania układu oraz, szczególnie w przypadku starszych pojazdów, staranna weryfikacja jego elementów składowych. Uwagę należy zwrócić na uszkodzenia mechaniczne, stan połączeń oraz stan (jakość) płynu (fot. 1).

W przypadku gdy płyn okaże się zabrudzony, trzeba dokładnie sprawdzić stan przewodów, szczególnie ich przekrój wewnętrzny. Jeśli przekrój okaże się zmniejszony (fot. 2- ograniczony przepływ, fot. 3 – prawidłowy przepływ) należy wymienić wszystkie komponenty układu, tzn. przewody, ogranicznik ciśnienia i tłumik pulsacji płynu (jeśli układ jest wyposażony w te elementy), siłownik oraz pompę, gdyż w podzespołach znajdują się zanieczyszczenia, których nie sposób usunąć. O ile przewody można jeszcze próbować przepłukać (środkiem odtłuszczającym lub spirytusem i osuszyć), to pozostałe elementy nadają się tylko do wymiany.

W przypadku sprzęgła wyposażonego w siłownik centralny zintegrowany z łożyskiem oporowym (fot. 4), jest on zwykle standardowo zastępowany nowym przy wymianie sprzęgła. Natomiast w rozwiązaniach z siłownikiem zewnętrznym, połączonym z łożyskiem oporowym za pomocą dźwigni (zwanej łapą sprzęgła), siłownik zazwyczaj jest pozostawiany, gdyż nie trzeba odłączać go od układu hydraulicznego podczas wymiany sprzęgła. To błąd, gdyż wewnątrz siłownika znajduje się sprężyna zapewniająca napięcie wstępne w układzie wysprzęglającym, która też się zużywa (następuje zmiana jej parametrów). Ponadto po wymianie sprzęgła (z dociskiem bez kompensacji zużycia okładzin) siłownik zacznie pracować na innym skoku i przy starym siłowniku może pojawić się nieszczelność oraz problemy ze sterowaniem sprzęgłem.

Wielu mechaników zadaje pytanie dlaczego w przypadku zabrudzeń należy wymieniać wszystkie komponenty układu skoro funkcjonował on prawidłowo? Otóż dlatego, że po zalaniu układu świeżym płynem część zabrudzeń zostanie wypłukana i może zakłócić działanie komponentów układu. Ponadto w przypadku docisków nie wyposażonych w systemy samoregulacji (SAC, TAC – kompensacja zużycia okładzin) siłownik zacznie pracować na innym skoku i może pojawić się nieszczelność. Może też dojść do tzw. zawieszania się układu, polegającego na tym, że wciśnięty pedał sprzęgła pozostaje blisko podłogi lub bardzo powoli powraca do górnego położenia (głównie w układach bez samoregulacji). Spowodowane jest to mniejszym skokiem końcówek sprężyny talerzowej niż w zużytym sprzęgle (przy zużytej tarczy końcówki sprężyny tworzą większy stożek i przez to cofają płyn przez niedrożne kanaliki).

Sam montaż komponentów układu nie jest skomplikowany, szczególnej uwagi wymaga jedynie instalowanie tzw. centralnego wysprzeglika. Przy zakładaniu wysprzęglika wyposażonego w uszczelniacz wałka sprzęgłowego należy uważać, aby nie uderzyć  o wałek sprzęgłowy (fot. 5). Dopilnować trzeba ponadto, by powierzchnia obudowy skrzyni biegów w miejscu przylegania korpusu wysprzęglika była czysta. Śruby mocujące wysprzęglik dokręcamy równomiernie, w końcowej fazie zalecanym przez producenta momentem.

Jeśli nie dostosujemy się do tych zaleceń, uszkodzeniu może ulec korpus wysprzęglika (pęknięcie, trwałe odkształcenie), może pojawić się wyciek oleju ze skrzyni biegów, oraz, w przypadku niektórych wysprzęglików, może odsunąć się ich tylna część i wystąpi w tym miejscu wyciek płynu.

Przy podłączaniu przewodów (nowych złącz adaptacyjnych wyposażonych w o-ringi) trzeba zwrócić uwagę, aby stare uszczelnienie nie zsunęło się i nie pozostało w przewodzie, gdyż zablokuje przepływ płynu.

Na temat niektórych wysprzęglików oferowanych pod marką LuK firma Schaeffler sporządziła informacje techniczne dotyczące ich montażu oraz zmian w budowie. Tzw. Service Info zamieszczone na portalu REPXPERT dotyczą m.in. wysprzęglików 510007310 – SI 0018, 510006310 – SI 0005, 510001111- SI 0020, 510009810- SI 0027.

Pewien problem w ostatniej fazie wymiany sprzęgła może stwarzać odpowietrzanie wysprzeglika o numerze 510017710 w pojazdach z grupy Volkswagena. W tym przypadku nie zdaje bowiem egzaminu odpowietrzanie standardową metodą, tzn. przez pompowanie wywołane wielokrotnym wciskaniem pedału sprzęgła, a zalecane jest użycie urządzenia ciśnieniowego do układów hydraulicznych (układ hamulcowy, układ wysprzęglający). Operację tę wykonuje się w następujący sposób (procedura ta opisana została w Service Info LuK 0070):

• Napełnić do maksimum zbiorniczek płynu układu wysprzęglania.
• Pozostawić pedał sprzęgła w górnym położeniu.
• Podłączyć urządzenie do odpowietrzania i ustawić ciśnienie na 2,0 bar.
• Odkręcić odpowietrznik o ¼ obrotu i odczekać, aby przelało się około 100 cm³ płynu.
• Przy odkręconym odpowietrzniku bardzo szybko (2 naciśnięcia na sekundę) pompować ręcznie 15 do 20 razy pedałem sprzęgła, zachowując przy tym jego pełen skok. Nieprzestrzeganiu tej procedury może skutkować pęknięciem obudowy siłownika!
• Zakręcić odpowietrznik, odłączyć przyrząd i 10 razy wcisnąć pedał sprzęgła, sprawdzając czy układ funkcjonuje prawidłowo.

Jak wynika z całego wywodu, obsługa układu wysprzęglania jest prosta, ale wymaga trochę koncentracji i korzystania z dokumentacja producenta część lub pojazdu.