Dokręcaj z wyczuciem

26 lis 2021

MOOG, czołowy producent elementów zawieszenia przypomina, że podczas montażu nowych części nie należy nadużywać kluczy pneumatycznych. Stosowana w nich regulacja siły dokręcania ma jedynie charakter orientacyjny. Odpowiednie wartości momentu można precyzyjnie przykładać wyłącznie za pomocą klucza dynamometrycznego.

W dzisiejszych czasach trudno sobie wyobrazić pracę w warsztacie samochodowym bez użycia klucza pneumatycznego. Ale specjaliści z firmy MOOG ostrzegają: o ile przy odkręcaniu połączeń takie narzędzie oddaje nieocenione usługi, o tyle podczas dokręcania należy korzystać z niego z rozwagą, tak aby nie przyłożyć zbyt dużego momentu do śrub i nakrętek lub w drugą stronę – żeby się nie okazało, że coś zostało przykręcone zbyt słabo.

Nie ufaj regulacji klucza pneumatycznego

Nie wolno polegać na regulacji siły dokręcania klucza pneumatycznego. Jego siła dokręcania zależy oczywiście od ustawienia pokrętła regulacyjnego, ale olbrzymi wpływ na nią mają także dwa inne czynniki. Pierwszym jest oczywiście rodzaj klucza pneumatycznego, a drugim – wartość ciśnienia w instalacji pneumatycznej. Możemy założyć w ciemno, że solidny, duży klucz pneumatyczny wpięty do szczelnej instalacji z wydajnym kompresorem będzie dokręcał nakrętki znacznie mocniej niż klucz jakiejś budżetowej marki podłączony do taniego kompresora. Pojawia się w tym miejscu dodatkowe zagrożenie – nie tylko można przesadzić z siłą dokręcania, ale także można nie dokręcić śruby lub nakrętki!

Nie poprawiaj bezmyślnie

Dokręcanie śruby/nakrętki kluczem, a następnie bezmyślne „poprawianie” kluczem dynamometrycznym jest ryzykowne. Jeśli klucz pneumatyczny będzie ustawiony w najlżejszym trybie, a kluczem dynamometrycznym faktycznie dokręcimy nakrętkę/śrubę, wszystko dobrze się skończy. Gorzej, gdy klucz pneumatyczny zostanie ustawiony w pozycję MAX i dokręci połączenie zbyt mocno. Wówczas klucz dynamometryczny będzie jedynie „przeskakiwał” i w żaden sposób nie zmniejszy momentu dokręcenia do zalecanej wartości.

Niestety taki proceder pokutuje podczas dokręcania kół. Niedoświadczony mechanik dokręca je maksymalnie „pneumatyką”, a później tylko upewnia się, że są dokręcone korzystając z klucza dynamometrycznego, co jest oczywistym błędem. Pomijając fakt możliwego przeciążenia materiału, zwracamy uwagę, że tak dokręconych kół zazwyczaj nie da się odkręcić w warunkach polowych, jeśli do dyspozycji kierowcy pozostają wyłącznie narzędzia fabryczne.

Typowe uszkodzenia wynikające z nadużywania klucza pneumatycznego

W wyniku przyłożenia zbyt dużego momentu przy dokręcaniu śruby lub nakrętki może dojść do nadwerężenia gwintu. W szczególnym przypadku może się on nawet zerwać w chwili dokręcania lub podczas następnej naprawy, kiedy nakrętka/śruba zostanie ponownie odkręcona i dokręcona. W niektórych modelach samochodów w taki sposób można nawet uszkodzić śruby mocujące koła!

Poważnym problemem są uszkodzenia łożysk – zawsze tam, gdzie zalecane jest ich dokręcanie określonym momentem, należy to robić ręcznie korzystając z klucza dynamometrycznego. Zbyt mocne dokręcenie łożyska kluczem pneumatycznym może trwale je uszkodzić. Nie uratuje go wtedy poluzowanie, a następnie ponowne dokręcenie kluczem dynamometrycznym.

Uważaj na sworznie kulowe!
O ile w przypadku dokręcania łożysk, obserwuje się coraz większe „wyczucie” mechaników, o tyle w przypadku dokręcania sworzni kulowych wahaczy lub drążków wciąż praktykowane jest dokręcanie z maksymalną siłą kluczem pneumatycznym. O ile same połączenia gwintowe projektowane są z dużym zapasem (zwłaszcza w przypadku wahaczy), o tyle wkładki, które wewnątrz wahacza mocują sworznie kulowe mają już określoną wytrzymałość. Przyłożenie zbyt dużego momentu dokręcania może spowodować ich odkształcenie, co bardzo szybko przełoży się na powstanie luzów. Kluczem pneumatycznym łatwo także uszkodzić gumowe osłony sworzni, co osłabi wytrzymałość na korozję.

Kiedy należy używać klucza dynamometrycznego?

Do dokręcania części układu kierowniczego i zawieszenia należy zawsze używać klucza dynamometrycznego. Klucz dynamometryczny zapewnia większą dokładność przy montażu części i umożliwia mechanikowi kontrolowanie momentu dokręcania. Użycie klucza dynamometrycznego do dokręcania zalecane jest także przy wymianie kół.

Mówi Adam Gołąbek z firmy MOOG: Używanie klucza pneumatycznego (udarowego) istotnie skraca czas pracy. Jednak pominięcie w całej procedurze ręcznego klucza dynamometrycznego do prawidłowego dokręcania nakrętek lub śrub może spowodować uszkodzenie części instalowanej w samochodzie, ponieważ klucz udarowy ma bardzo dużą moc i łatwo o przesadę. Jeżeli dokręcasz połączenia gwintowe kluczem pneumatycznym pamiętaj o tym, aby ustawić możliwe jak najmniejszy moment siły dokręcania, a ostateczne prawidłowe dokręcenie wykonać kluczem dynamometrycznym.

Zostaw Komentarz