Łożyska w skrzyni biegów
Chociaż automatyczne skrzynie biegów zdobywają coraz większą popularność w autach osobowych, w mniejszych autach skrzynie manualne są nadal powszechnie stosowane. Ich awarie wynikają zazwyczaj z niewłaściwej eksploatacji lub – w przypadku naprawy – zastosowania części zamiennych niskiej jakości, zaś jedną z najczęściej występujących usterek jest zużycie się łożyska. Jakie są przyczyny takich awarii i jak dokonać właściwej diagnostyki?
W skrzyni manualnej znajdują się 2 lub 3 ułożyskowane wałki (sprzęgłowy, główny oraz – w zależności od konstrukcji – pośredni), na których tkwią koła zębate. W autach przednionapędowych w obudowie skrzyni kryje się także mechanizm różnicowy. Smarowanie oraz chłodzenie współpracujących ze sobą elementów zapewnia olej przekładniowy.
– Jednym z najczęściej występujących objawów uszkodzenia łożysk w skrzyni biegów jest charakterystyczny dźwięk, zazwyczaj przypominający głośny szum lub „wycie” z okolicy skrzyni. Hałas tego typu słyszalny jest na każdym obciążonym w danym momencie biegu i rośnie wraz ze wzrostem prędkości obrotowej. Długotrwała jazda z uszkodzonym łożyskiem może doprowadzić do zniszczenia kół zębatych oraz obudowy skrzyni biegów, dlatego takich objawów nie można lekceważyć – mówi Tomasz Ochman z firmy SKF.
Przyczyn nadmiernego zużycia łożysk może być wiele. Zazwyczaj usterka wynika z regularnej i długotrwałej jazdy z maksymalnym obciążeniem oraz braku kontroli poziomu oleju przekładniowego. Wśród wielu kierowców nadal funkcjonuje przekonanie, że olej wlany do skrzyni biegów, zarówno manualnej, jak też automatycznej, nie musi podlegać okresowej kontroli, a tym bardziej wymianie, zaś jego ilość i parametry nie zmieniają się w trakcie eksploatacji. W większości przypadków jest to nieprawda, a takie zaniedbanie może doprowadzić do kosztownych awarii. Wyjątkiem są oczywiście skrzynie biegów, w których łożyska zużywają się przedwcześnie ze względu na błędy konstrukcyjne, np. skrzynia F32, montowana w samochodach marek Fiat i Opel.
Nie w każdej skrzyni manualnej wymiana oleju przekładniowego jest możliwa, informacje na temat możliwości spuszczenia oraz ewentualnego uzupełnienia oleju można znaleźć w instrukcji pojazdu. Podane jest w niej także jaki olej rekomenduje producent samochodu. Najtańsze zamienniki rzadko kiedy są w stanie sprostać wymaganiom skrzyni biegów, nie zapewniają więc odpowiedniego smarowania, co prowadzi do przedwczesnego zużycia elementów.
Jeśli przekładnia pracuje zbyt głośno, wydając wspomniane dźwięki tylko na jednym konkretnym biegu, najprawdopodobniej przyczyną będzie zużyte koło zębate lub łożysko sąsiadujące z tym właśnie kołem. Jeśli przełączaniu biegów towarzyszą zgrzyty lub występują trudności z ich wybieraniem, może być to oznaka uszkodzonych synchronizatorów.
Kluczowe jest wczesne wykrycie usterki i wymiana wadliwego elementu, gdyż nadmierne zużycie jednej części, zwykle pociąga za sobą szybkie zużycie kolejnych. Ostateczna weryfikacja stanu łożyska odbywa się po rozebraniu przekładni. Należy przy tym przeprowadzić dokładne oględziny pozostałych elementów, aby wykluczyć ryzyko wtórnych awarii.
– Podobnie jak w wielu innych przypadkach, wymieniając łożyska w skrzyni biegów nie warto stawiać na najtańsze zamienniki. Może się okazać, że po kilkunastu tysiącach kilometrów samochód przyjedzie do warsztatu z takimi samymi objawami. W SKF mamy tego świadomość, dlatego produkujemy łożyska najwyższej jakości, które od lat z powodzeniem wykorzystuje wiele renomowanych serwisów – mówi Tomasz Ochman.
