Próżnia – ważny etap obsługi klimatyzacji

Jednym z etapów w procesie obsługi klimatyzacji jest znaczne obniżenie w niej ciśnienia, czyli, jak mówi się powszechnie, wytworzenie próżni. Etap ten bywa bagatelizowany, tymczasem jest on bardzo ważny.

Samochodów wyposażonych w klimatyzację przybywa, a i użytkownicy są coraz bardziej świadomi konieczności właściwej obsługi. Warto więc powiedzieć parę słów o jednym jej z ważnych elementów, a mianowicie właściwym przeprowadzeniu procesu próżni. Najpierw jednak przypomnijmy poszczególne etapy prawidłowego wykonanej obsługi sprawnego układu A/C:

• uruchomienie pojazdu z włączoną klimatyzacją na kilkanaście minut;
• odzysk czynnika z układu A/C obsługiwanego pojazdu w celu jego zregenerowania (osuszenia z wilgoci i oczyszczenia) oraz opróżnienia układu;
• wykonanie próżni w sposób zapewniający osuszenie obsługiwanego układu A/C;
• napełnienie układu właściwym czynnikiem chłodniczym oraz uzupełnienie odpowiedniego oleju.

Wykonanie próżni jest tym etapem, który bywa najczęściej zaniedbywany, a niektórzy producenci urządzeń do obsługi klimatyzacji wręcz zachęcają do jego niewłaściwego przeprowadzenia. Tymczasem to właśnie próżnia pozwala zapobiec, często najpoważniejszym, awariom układu.

Dlaczego przeprowadza się próżnię?

Podstawowym zadaniem próżni jest osuszenie klimatyzacji z wilgoci. Ze względu na dużą higroskopijność mieszaniny czynnika chłodniczego i oleju krążącego w układzie, należy układ osuszać co roku, gdyż woda bardzo źle wpływa na jego funkcjonowanie. Powoduje korozję metalowych części, łącząc się z olejem i czynnikiem tworzy kwasy niszczące poszczególne elementy. Dodatkowo może zamarzać utrudniając przepływ czynnika roboczego, a nawet mechanicznie niszcząc sprężarkę klimatyzacji.

Drugim zadaniem próżni jest umożliwienie zassania wymaganej ilości czynnika z butli, dzięki odpowiedniej różnicy ciśnień. W butli ciśnienie jest znacznie wyższe niż w układzie, będzie więc dążyło do wyrównania się, powodując przepływ czynnika.

Dlaczego próżnia osusza układ A/C?

Wraz z obniżeniem ciśnienia spada temperatura wrzenia wody. Poniżej przedstawiono wyniki kilku pomiarów temperatury wrzenia wody w zależności od ciśnienia.

Jak widać, wodę można doprowadzić do wrzenia nawet w temperaturze pokojowej, gdy ciśnienie zostanie obniżone do około 20 hPa. Jest to ciśnienie w zakresie tzw. niskiej próżni. Aby jednak doprowadzić do takiego podciśnienia, potrzebna jest wysokiej jakości pompa próżniowa, która nie dość, że obniży ciśnienie, to jeszcze będzie w stanie podtrzymać je przez kilkadziesiąt minut.

Z powyższej tabeli wynika również, że aby doprowadzić wodę do stanu wrzenia, trzeba spełnić jeszcze jeden warunek, a mianowicie zapewnić odpowiednią temperaturę otoczenia. Żeby woda szybko zmieniła stan skupienia na lotny, a tym samym układ został osuszony, proces próżni musi być przeprowadzony w temperaturze co najmniej pokojowej.

Przeprowadzenie tej czynności w niższych temperaturach (rzędu 5-12 ºC), nie tylko nie zapewni właściwego osuszenia, ale również przysporzy problemów z przetłoczeniem czynnika z butli roboczej stacji do układu klimatyzacji w samochodzie. A to ze względu na obniżenie się ciśnienia czynnika chłodniczego w butli i tym samym spadek różnicy ciśnienia pomiędzy butlą a układem A/C, co utrudnia jego właściwe napełnienie. Układ A/C samochodu nie zassysa wówczas odpowiedniej ilości czynnika chłodniczego, ponieważ ciśnienia po obydwu stronach wyrównują się szybciej w wyniku niedostatecznej ich różnicy.

Niektórzy producenci stacji do obsługi układów A/C stosują więc z tego powodu podgrzewacze butli roboczej, zapewniające wzrost ciśnienia, co w stosunkowo prosty sposób rozwiązuje problem. W stacjach dostarczanych przez czołowe firmy nie znajdziemy jednak takiego podgrzewacza. Mając na uwadze przytoczone wcześniej zależności fizyczne, konstruktorzy z tych firm wychodzą z założenia, że aby układ był obsłużony należycie, całą procedurę trzeba przeprowadzać w odpowiedniej temperaturze. A skoro tak, to nie ma konieczności stosowania podgrzewaczy, ponieważ temperatura pokojowa zapewnia odpowiednie ciśnienie czynnika w butli roboczej. Jeśli jednak mimo to dojdzie do napełnienia niecałkowitego, wówczas do zassania brakującej ilości czynnika przewidziana jest specjalna procedura, opisana w instrukcji obsługi stacji. Warto w tym miejscu zauważyć, że wysoka wydajność pompy zamontowanej w stacji pozwala na znaczne skrócenie czasu wykonywania procesu próżni, co w bezpośredni sposób przekłada się na krótszy czas całego procesu. Zamiast trwać od 40 do 70 minut może on zostać skrócony do ok. 30 minut. Wspomnijmy także, że wiele stacji dostępnych na rynku nie jest w stanie wytworzyć podciśnienia na poziomie 20-30 hPa.

Na czym polegają zaniedbania?

Najczęstszym błędem jest skracanie czasu próżni. Dodatkowo przeprowadza się ten proces w zbyt niskich temperaturach, do czego zachęca się użytkowników poprzez stosowanie podgrzewaczy czynnika. Wykonana w ten sposób próżnia, absolutnie nie zapewnia wysokiej jakości przeprowadzonej obsługi, co przekłada się na skrócenie żywotności układu A/C. W trosce o dobro klienta i reputację warsztatu należy zatem pamiętać o tym, by proces próżni przeprowadzany był właściwie.