Uwaga na wariatory

Airtex, producent paskowych zestawów rozrządu z pompą cieczy chłodzącej przypomina, że jeśli rozrząd jest wyposażony w układ zmiennych faz, to oprócz okresowej wymiany paska, napinaczy i pompy cieczy należy zawsze sprawdzić także działanie tego dodatkowego układu.

Typowe zestawy rozrządu oferowane przez Airtex obejmują zazwyczaj pasek, rolki prowadzące, napinacz (lub napinacze) oraz pompę cieczy. Jeśli dany silnik jest wyposażony mechanizm zmiennych faz rozrządu, to koło lub koła zmiennych faz (zwane też wariatorami, nastawnikami lub przestawnikami) są oferowane zawsze oddzielnie, a nierzadko dostępne wyłącznie w ASO. Wielu kierowców ze względu na wysokie koszty tych elementów (jedno koło potrafi kosztować 2000 zł lub nawet więcej) nie zgadza się na ich wymianę, zakładając, że jedynymi konsekwencjami będą pogorszone osiągi, zwiększone zużycie paliwa, ewentualnie hałas spod maski. Tymczasem, jak uczy doświadczenie, niesprawny wariator faz rozrządu może doprowadzić do zerwania nowego paska rozrządu i taka usterka nie będzie podlegać gwarancji.

Zużyte koła zmiennych faz rozrządu podczas pracy silnika wpadają w drgania, bez przerwy zmieniają fazy lub blokują się w jakimś położeniu. W zasadzie każda z tych sytuacji przeciąża pasek rozrządu, co radykalnie zmniejsza jego trwałość i prowadzi ostatecznie do jego zerwania lub przynajmniej przeskoczenia. Największe ryzyko powstaje gdy nastawnik wpada w drgania, gdyż powstają wtedy chwilowe luzy na pasku, których nie jest w stanie skompensować napinacz, zarówno z powodu amplitudy drgań, jak też dlatego, że napinacz może znajdować się zbyt daleko od miejsca powstawania luzu.

– Należy pamiętać, że wszystkie systemy korekcji pracy zaworów w pewien sposób dodatkowo obciążają rozrząd. W zestawach z paskiem należy na to szczególnie uważać. Wskazanym działaniem profilaktycznym w przypadku aut używanych jest skrócenie fabrycznego interwału między wymianami rozrządu o 20-30%, a także obowiązkowa weryfikacja stanu wariatorów faz przed montażem nowego zestawu rozrządu – wskazuje Sławomir Lewczuk z Airtex.:

Popularne skróty

Przy okazji nie od rzeczy będzie przypomnieć do czego służą systemy zmiennych faz rozrządu oraz rozszyfrować oznaczenia tych najbardziej popularnych z zastrzeżeniem, że mogą one dotyczyć zarówno rozrządów paskowych jak też łańcuchowych. Niezależnie od tego czy silnik jest wyposażony w pasek rozrządu, czy w łańcuch, bezpośrednie połączenie wału korbowego z wałkiem (lub wałkami) rozrządu w zasadzie uniemożliwia zmienne sterowanie zaworami. A przecież otwarcie zaworów ma olbrzymi wpływ na parametry pracy silnika. Do drobnych korekt służą systemy modyfikacji faz rozrządu montowane w układzie rozrządu. Dzięki nim niezależnie od obrotów wału korbowego da się chwilowo przyspieszyć lub opóźnić ruch wałka rozrządu co zmienia czas otwarcia/zamknięcia zaworu. Inne systemy umożliwiają także korektę samego wzniosu zaworów. Choć cele inżynierów są takie same, praktycznie każdy producent silników opracował własny sposób ich osiągania, czyli własny system sterowania rozrządem i nadał mu własne oznaczenie. Oto te najpopularniejsze:

MIVEC (Mitsubishi Innovative Valve Timing Electronic Control System) – system zmiennych faz rozrządu i skoku zaworów opracowany przez Mitsubishi.
MultiAir – system sterowania zaworami opracowany przez Fiata. W przeciwieństwie do konkurencji umożliwia on jednoczesne sterowanie zarówno długością czasu otwarcia zaworów, jak też czasem ich otwierania. Na dodatek działa on całkowicie niezależnie, za pośrednictwem hydraulicznych popychaczy sterowanych elektronicznie.
Ti-VCT (Twin Independent Variable Camshaft Timing) – technologia sterowania zaworami opracowana przez Forda.
VANOS – system opracowany przez BMW, którego zadaniem jest korekta czasu, w którym otwierają się zawory. W zależności od silnika sterowane mogą być tylko zawory ssące albo ssące i wylotowe.
Valvetronic – system także będący dziełem BMW, stosowany często razem z Vanos-em. Tym razem chodzi o korektę długości czasu, w którym zawory pozostają otwarte.
VarioCam – jest systemem sterowania zaworami opracowanym przez Porsche.
VTEC, i-VTEC – nazwa pochodzi od slów  Variable valve Timing and lift Electronic Control system i określany jest nią system zmiennych faz rozrządu w silnikach Hondy. i-VTEC jest bardziej zaawansowana wersja VTEC.
VVT-i, Valvematic – VVT-i (Variable Valve Timing with intelligence) oraz Valvematic to systemy sterowania zaworami w silnikach Toyoty.
VVEL – skrót pochodzi od słów Variable Valve Event and Lift system) i oznacza system sterowania zaworami opracowany przez Nissana.