Bezpośrednio lub pośrednio, czyli o TPMS

System monitorowania ciśnienia w ogumieniu (TPMS) jest od 8 lat obowiązkowym wyposażeniem wszystkich pojazdów. Rozwiązanie to bardzo się więc upowszechniło, dlatego warto mieć na jego temat podstawową wiedzę. Z pomocą przychodzi tu biuletyn Hella Tech World.

Ciśnienie w oponach ma duży wpływ na wiele spraw związanych z użytkowaniem samochodu. Po pierwsze uszkodzenia ogumienia najczęściej mają swą pierwotną przyczynę w powolnej utracie powietrza w oponach, której kierowcy na ogół nie zauważają. Po wtóre, zbyt niskie ciśnienie jest powodem zwiększonego zużycia paliwa i pogorszenia właściwości jezdnych pojazdu. Wiąże się z tym również wzrost temperatury opon i ich przyspieszone zużycie, a w krańcowych przypadkach skutkiem może być nawet bardzo niebezpieczne nagłe rozerwania opony. Dlatego od listopada 2014 r. wszystkie nowe pojazdy w UE muszą być wyposażone w system monitorowania ciśnienia w oponach (TPMS).

Wspomnijmy jeszcze, że rynek wtórny oferuje już od dłuższego czasu systemy przeznaczone do doposażania pojazdów, które monitorują ciśnienie w oponach i temperaturę ogumienia, zaś w pojazdach klasy wyższej systemy te były montowane fabrycznie zanim jeszcze wszedł taki obowiązek. Każdy warsztat powinien więc dysponować niezbędną wiedzą na temat TPMS. Jej brak może się zemścić choćby podczas wymiany kół.

Taniej, ale mniej dokładnie

Stosowane są dwa całkowicie różne systemy monitorowania ciśnienia w oponach – pośredni i bezpośredni. W przypadku systemów pomiaru pośredniego kontrola ciśnienia jest realizowane za pośrednictwem czujników ABS. Sterownik ABS wykrywa spadek ciśnienia w oponie w oparciu o zmieniony obwód toczny. Opona o mniejszym ciśnieniu wykonuje więcej obrotów niż opona o ciśnieniu prawidłowym. Systemy te nie są jednak tak dokładne jak systemy mierzące ciśnienie bezpośrednio. Układy pośrednie ostrzegają dopiero po spadku ciśnienia o ok. 30%. Ich zaletą jest natomiast stosunkowo niska cena, gdyż umożliwiają one wykorzystanie wielu istniejących już komponentów pojazdu. Konieczne jest tylko dostosowanie oprogramowania układu ABS oraz dodatkowy wskaźnik na desce rozdzielczej.

Radiowo i precyzyjnie

Znacznie dokładniejsze, choć bardziej skomplikowane i droższe, są systemy pomiaru bezpośredniego. Tutaj każde koło wyposażone jest w czujnik zasilany baterią. Mierzy on temperaturę i ciśnienie w oponie, przesyłając te wartości pomiarowe bezprzewodowo do sterownika TPMS lub do modułu wskaźnikowego. Do transmisji sygnału radiowego służy jedna lub kilka anten.

Systemy bezpośrednie porównują ciśnienie w oponach z wartością odniesienia zapisaną w sterowniku TPMS. Zaletą tego procesu jest możliwość wykrycia utraty ciśnienia w kilku oponach jednocześnie. Przy wymianie opon konieczna może być ponowna kalibracja lub ponowne zakodowanie czujników.

Wadą systemów z pomiarem bezpośrednim jest konieczność wymiany baterii po upływie ok. 5 do 10 lat. Ponieważ często stanowią one zintegrowany element z czujnikiem, oznacza to często konieczność wymiany całego czujnika.

Konieczność wymiany baterii jest wystarczająco wcześnie sygnalizowana przez zespół wskaźnikowy, dzięki czemu nie może dojść do nagłej awarii systemu.

Przy wymianie kół z oponami letnimi na koła z oponami zimowymi należy zwracać uwagę na zamontowanie dodatkowych lub przemontowanie istniejących czujników. Aby podczas montażu opon nie doszło do uszkodzenia lub wystąpienia zakłóceń, należy stosować się do kilku ważnych wskazówek.

O czym należy pamiętać

Przed wymianą kół lub opon należy zawsze zwrócić uwagę na to, czy pojazd jest wyposażony w system TPMS. Można to rozpoznać np. po wielobarwnych wentylach, wielobarwnych zakrętkach wentyli, symbolu w zestawie wskaźników lub dodatkowym module wskaźnikowym (w przypadku systemów doposażonych). Dobrze jest spytać klienta o system TPMS już w chwili przyjmowania pojazdu do warsztatu i zwrócić mu uwagę na związane z nim specjalne wymagania.

W przypadku aktywnych systemów należy zwrócić uwagę na następujące punkty:

• Przy demontażu opony po należy ją spychać z obręczy po obu stronach (przedniej i tylnej) w miejscu położonym na przeciwko wentyla.

• Przy zakładaniu opony głowicę montażową trzeba wsuwać ok. 15 cm za wentylem .

• Unikać działania jakiejkolwiek siły na czujnik.
• Do demontażu i montażu opon dozwolone jest powlekanie obrzeża opony i krawędzi obręczy tylko preparatem montażowym lub roztworem mydła. Stosowanie pasty montażowej może spowodować zaklejenie powierzchni filtracyjnej układu elektronicznego czujnika.
• Czujnik można czyścić tylko suchym, niepozostawiającym włókien czyściwem. Nie wolno stosować sprężonego powietrza, środków czyszczących i rozpuszczalników.
• Przed montażem nowej opony trzeba sprawdzić, czy zespół czujnika nie jest zanieczyszczony lub uszkodzony i czy jest dobrze zamocowany.
• Wymieniając wkład wentyla lub wentyl (w zależności od wymogów producenta) należy zachować wymagany moment przy dokręcaniu.
• Po zakończeniu montażu przeprowadzić ewentualną kalibrację lub ponowne kodowanie przy zimnych oponach.
• Dodatkowo przestrzegać wymogów producenta pojazdu i systemu.

Ze względu na to, że na rynku dostępny jest wiele systemów różnych producentów, należy w miarę możliwości przestrzegać instrukcji montażu wydanej przez właściwego wytwórcę..